Trong nuôi cấy mô thực vật thường thấy xuất hiện hiện tượng thủy tinh thể, khi chuyển ra khỏi bình nuôi cấy, cây non dễ bị mất nước và có tỉ lệ sống rất thấp. Nó là một dạng bệnh lý, thường thấy khi nuôi ở dạng môi trường lỏng hoặc môi trường thạch nhưng hàm lượng thạch thấp.
Hiện tượng thủy tinh thể xuất hiện đặc biệt khi có sự trao đổi khí thấp, quá trình thoát hơi nước tập trung vào trong cây.
Đặc điểm nhận dạng cây thủy tinh thể
Bằng cảm quan, ta có thể thấy sự khác nhau về hình thành lớp sáp ở nuôi cấy mô, và cây tự nhiên. Lượng sáp chứa trong cây ngoài vườn ươm cao hơn hẳn cây in vitro. Tế bào có chứa nhiều phân tử có cực dễ dàng nhận phân tử nước gắn trên nó, gia tăng độ mất nước và tốc độ hô hấp của tế bào trong nhân vô tính và đưa đến sự chết của mô trong nuôi cấy.
Ngăn chặn quá trình thủy tinh thể bằng cách nào?
Việc ngăn chặn quá trình thủy tinh thể giúp cho cây có tỉ lệ sống sót cao. Dưới đây là 6 cách ngăn chặn quá trình này.
- Giảm sự hút nước bằng cách tăng nồng độ đường
- Giảm sự tăng hấp thụ nước bằng cách tăng nồng độ đường trong nuôi cấy và dùng các chất có áp suất thẩm thấu cao, nhưng phương pháp này làm thay đổi sự tổng hợp cấu trúc không gian của diệp lục và ức chế hình thành chồi.
- Giảm gây vết thương trên mẫu qua chất khử trùng và tiếp xúc với môi trường cấy ít nhất. ABA ngăn chặn được sự hóa thủy tinh thể ở một số loài cây trồng.
- Giảm nồng độ đạm trong môi trường nuôi cấy
- Chuyển cây in vitro thuần hóa ngoài vườn ươm không ảnh hưởng đến cây bị thủy tinh thể.
- Giảm etylen trong bình nuôi cấy bằng cách thông khí tốt + tăng nồng độ ánh sáng và giảm nhiệt độ phòng cấy.